Nod cyffredinol y prosiect ydy cynyddu gwytnwch cymunedol mewn perthynas ag effeithiau newid yn yr hinsawdd yn rhanbarth Mbale o Wganda, drwy ymyriadau addasu a lliniaru.
Dyma’r amcanion penodol:
• Lliniaru Tlodi: Cyfrannu at gyflawni Nodau Datblygu Cynaliadwy y Cenhedloedd Unedig drwy wella a diogelu cynnyrch cnydau ac yn sgîl hynny, diogelwch bwyd, gan arwain at fywoliaethau mwy cynaliadwy. Mae pwysau arbennig yn cael ei roi ar rymuso grwpiau sydd heb gynrychiolaeth ddigonol, yn enwedig menywod, pobl ifanc a phobl sydd ag anableddau, mewn arferion agro-goedwigaeth a rheoli tir cynaliadwy.
• Addasu i Newid yn yr Hinsawdd: Helpu’r rhanbarth i ddatblygu ei gallu i addasu i newid yn yr hinsawdd. Bydd y prosiect yn mynd i’r afael ag effeithiau andwyol datgoedwigo, goramaethu, erydu pridd a thirlithriadau, drwy newid agwedd a diwylliant mewn perthynas â phlannu coed a chadwraeth amgylcheddol. Bydd hyn yn cael ei wneud drwy gynyddu’r wybodaeth a’r ddealltwriaeth ynghylch newid yn yr hinsawdd.
• Lliniaru Newid yn yr Hinsawdd: Cynorthwyo i liniaru newid yn yr hinsawdd drwy leihau dibyniaeth ar goed a siarcol fel tanwydd, yn enwedig mewn stofiau coginio, ac archwilio cyfleoedd i atafaelu carbon a defnyddio’r Farchnad Carbon Wirfoddol i gynhyrchu incwm ychwanegol i ffermwyr.

Mae’r prosiect hwn yn gweithio gyda chyrff anllywodraethol lleol a meithrinfeydd coed i blannu 10 miliwn o goed, ac mae’n cyflogi 55 o staff o’r cyrff anllywodraethol hynny. Mae’r meithrinfeydd yn dosbarthu eginblanhigion yn ystod y tymor glawog – ac ar ôl plannu 7.5 miliwn o goed, mae hwn eisoes wedi ei hunanreoleiddio unwaith eto – i ffermwyr, ysgolion, busnesau ac unigolion lleol. Mae’r staff wedi cael eu hyfforddi mewn sgiliau fel agro-goedwigaeth, mapio GPS, ac mewn rheoli meithrinfeydd coed, ymhlith eraill.
Mae staff y prosiect yn addysgu cymunedau lleol hefyd ynghylch y manteision o gadw’r coed i sefyll.  Gallai coeden sy’n cael cyrraedd ei llawn dwf dyfu ffrwythau neu ddarparu meddyginiaethau, er enghraifft. Er mwyn cymell cymunedau ymhellach i gadw’r coed wedi’u plannu ar eu traed, rydym yn hyrwyddo ac yn galluogi cyfleoedd bywoliaeth ar raddfa fechan sy’n cael eu hintegreiddio â’r coed. Er enghraifft, gellir gosod cychod gwenyn yn y coed i ffermio mêl, neu bydd coed sy’n darparu cysgod i blanhigfeydd coffi o fudd i ffermwyr coffi.

Ar lefel fyd-eang, bydd y 10 miliwn o goed hyn yn helpu i fynd i’r afael â newid yn yr hinsawdd, drwy amsugno symiau mawr o garbon.

Mae’r prosiect wedi’i gysylltu â chynllun Plant!  Llywodraeth Cymru hefyd, sef cynllun sydd bellach yn ei 10fed flwyddyn.

Mae Plant – sy’n golygu plentyn yn Gymraeg – yn dathlu genedigaeth pob plentyn a aned neu a fabwysiadwyd yng Nghymru trwy blannu dwy goeden. Mae un yn cael ei phlannu mewn coetiroedd newydd yng Nghymru, sydd yn sicrhau coed ar gyfer cenedlaethau’r dyfodol ac sydd ar yr un pryd, yn meithrin perthynas bersonol agos â natur o oedran cynnar hefyd. Mae’r llall yn cael ei phlannu yn Mbale, ac yn helpu i gyrraedd ein targed o 10 miliwn o goed.

Mae coedwigoedd Wganda yn gartref i o leiaf 7.5% o rywogaethau mamaliaid hysbys y byd, a ic 11% o rywogaethau adar y byd.  Mae mwy na 1,000 o rywogaethau adar yn y byd (yn ôl y Confensiwn ar Amrywiaeth Fiolegol).

Mae ein prosiect yn gwasanaethu chwe ardal yn Rhanbarth Dwyreiniol Wganda, sef Mbale, Bududa, Manafwa, Bulambuli, Sironko a Namisidwa, sydd yn gorwedd ar lethrau deheuol a de-orllewinol Mynydd Elgon, llosgfynydd diffoddedig, sy’n ymestyn ar draws ffin Wganda a Kenya. Gyda’i gilydd, mae’r chwe ardal yn gorchuddio ardal o fwy na 180,000 hectar, gydag uchder sy’n amrywio rhwng 1,500 a 4,300m uwchben lefel y môr.

Cyfanswm poblogaeth y rhanbarth hwn yw oddeutu 1.26 miliwn.  Mbale yw’r ddinas fwyaf trwchus ei phoblogaeth. Y bwriad yn wreiddiol oedd i Mbale fod yn brifddinas Wganda cyn i Kampala dderbyn y teitl hwn. Wrth i chi adael Mbale, mae tirwedd yr ardaloedd cyfagos yn dod yn fwy gwledig, ac mae’n bennaf yn cynnwys cymunedau ffermio mynydd.

Mae’r cymunedau hyn yn cael dau dymor o law y flwyddyn. Daw’r cyntaf yn gynnar ym mis Ebrill a’r ail ym mis Gorffennaf. Mae’r hinsawdd yn y rhanbarth yn llaith ac yn drofannol, gyda thymheredd blynyddol cymedrig uchaf o 27^oC-32^oC. Mae’r glawiad cyfartalog o amgylch tref Mbale yn amrywio o 880 i 1,775mm y flwyddyn, gyda chymedr o 1,186mm. Mae’r glawiad cyfartalog yn cynyddu i 2,000 mm o gwmpas Mynydd Elgon, a dyma o ble mae afonydd y rhanbarthau’n tarddu.