Zimbabwe: Kariba REDD+

Nod cyffredinol y prosiect Kariba REDD+ ydy creu cyfleoedd ac incwm i gymunedau lleol drwy neilltuo mwy o werth ariannol i goedwigoedd a bywyd gwyllt pan maen nhw’n iach ac yn ffynnu, yn hytrach na phan maen nhw’n cael eu torri i lawr yn anghyfreithlon a thrwy hynny, diogelu tua 785,000 hectar o goedwig a bywyd gwyllt ar lannau deheuol Llyn Kariba.
DS: Ystyr REDD ydy ‘Reducing Emissions from Deforestation and Degradation’. Mae’r + yn golygu ‘Cadwraeth a Datblygiad Cynaliadwy’.
Dyma’r amcanion penodol:

• Datblygu bywoliaethau cynaliadwy heb ddiraddio ecosystemau
• Cadwraeth bioamrywiaeth leol
• Gwella’r ddarpariaeth dŵr, addysg ac iechyd

Mae’r prosiect Kariba REDD + cymunedol hwn yn cael ei weinyddu gan gymunedau lleol pedair Ardal Wledig: Binga, Nyaminyami, Hurungwe a Mbire.

Mae ystod o weithgareddau cynaliadwy a gynigiwyd gan gymunedau lleol wedi cael eu gweithredu er mwyn diogelu ardaloedd bioamrywiaeth pwysig coedwigoedd Miombo a Mopane, tra’n sicrhau cyfraniadau sylweddol ar yr un pryd, i liniaru ac addasu newid yn yr hinsawdd. Mae’r rhain yn cynnwys:

• Ffermio cadwraethol, sy’n defnyddio technegau megis taenu gwellt a thail organig sy’n cynyddu’r allbwn amaethyddol a lleihau’r angen am amaethyddiaeth gylchdroadol ac yn sgil hynny, sy’n lleihau datgoedwigo a chynyddu diogelwch bwyd.
• Gerddi cymunedol, sy’n cael eu gosod yn agos at dyllau turio cyfagos i gynyddu cynhyrchiant amaethyddol, darparu maethiad a diogelwch bwyd yn ystod misoedd sych, a lleihau’r pwysau ar goedwigoedd o ganlyniad i ehangu ffermio ymgynhaliol. Ar hyn o bryd, mae gan y prosiect 11 o erddi cymunedol gyda chyfanswm o 280 o aelodau.
• Cadw gwenyn, sy’n ychwanegu gwerth at goedwigoedd sy’n sefyll, ac sy’n galluogi pobl leol i gynhyrchu incwm o ffynhonnell sydd ddim yn achosi datgoedwigo.
  Plannu coed sy’n lleihau’r pwysau ar y goedwig, ac sy’n creu ffynhonnell arall o goed tanwydd ar gyfer trin tybaco. Mae Moringa oleifera yn cael ei blannu’n aml, gan ei fod yn gallu cael ei werthu, a darparu incwm. Mae mwy na 3,300 o goed moringa wedi cael eu plannu hyd yn hyn.
• Rheoli tân drwy weithdai hyfforddiant ymladd tân, cyfarfodydd ymwybyddiaeth a chynnal a chadw ffyrdd, gan arwain at gadwraeth cynefinoedd a chynyddu diogelwch poblogaethau anifeiliaid oherwydd llai o achosion o danau mewn coedwigoedd.
• Gellir ystyried dadebru a chynnal a chadw tyllau turio sydd o fudd gwerthfawr i’r cymunedau, fel dŵr yfed diogel, fel hanfod bywyd. Mae pob twll turio yn effeithio ar fwy na 250 o bobl a hyd yn hyn, mae mwy na 65 o dyllau turio wedi cael eu dadebru.
• Patrolio gwrth-botsio, sy’n sicrhau diogelwch ar gyfer bywyd gwyllt yr ardal ac sydd wedi arwain at arestio dwsinau o botswyr ac ar gael gwared â miloedd o faglau anghyfreithlon bob blwyddyn.

Cynhyrchwyd refeniw pellach o ganlyniad i raglen gwrthbwyso carbon, sydd wedi atal dros 18.1 miliwn tunnell o CO2 rhag mynd i mewn i’r atmosffer trwy lai o ddatgoedwigo yn unig. Drwy brynu credydau carbon trwy brosiect Kariba, gall cwmnïau wrthbwyso eu hallyriadau, a gwybod eu bod nhw’n helpu’r amgylchedd a hefyd, yn newid bywydau er gwell.
Mae cyfran o incwm carbon y prosiect yn cael ei sianelu trwy Gronfa Cynaliadwyedd Cymuned a Phrosiect y prosiect er budd cymunedau cyfan, drwy wella iechyd ac addysg yn ardal y prosiect.

Mae’r prosiect hwn wedi’i leoli ar lan ddeheuol Llyn Kariba, argae o waith dyn yng Ngogledd Zimbabwe. Mae’r prosiect yn cysylltu pedwar Parc Cenedlaethol ac wyth o warchodfeydd bywyd gwyllt i ffurfio coridor bioamrywiaeth enfawr yng Ngogledd Zimbabwe, sy’n diogelu coedwig glaw eang a nifer o rywogaethau sy’n agored i niwed ac mewn perygl.
Mae safle’r prosiect Kariba REDD+ wedi’i leoli yn y Cyngor Dosbarth Gwledig yng Ngogledd Zimbabwe, ac mae’n ymestyn dros fwy na 1,000,000 hectar, sy’n cynnwys 786,000 hectar o dir coedwig a 250,000 hectar o dir amaethyddol cymunedol.
Diolch i’w bioamrywiaeth rhagorol a’r ffordd y mae’r prosiect wedi darparu ffyrdd o addasu i newid yn yr hinsawdd, mae’r prosiect wedi’i gofrestru a’i wirio gan y Safonau Carbon wedi’u DIlysu (VCS) a Safonau’r CCB (Climate, Community and Biodiversity) ar Lefel Aur, sef y lefel uchaf o achrediad.
Mae ardal y prosiect yn gartref i 200,000 o bobl, ac mae’r rhan fwyaf ohonynt yn perthyn i’r grŵp ethnig Tonga neu Shona. Yn draddodiadol, mae’r llwyth Tonga yn tyfu gerddi ym morglawdd ffrwythlon yr afon, a chollodd llawer eu tir ar hyd glannau’r Afon Zambezi pan orlifodd Llyn Kariba. Yn draddodiadol, mae’r llwyth Tonga yn ffermio porfeydd ac yn cymryd rhan mewn gweithgareddau amaethyddol.